Πανηγύρια της Σίφνου
Πληροφορίες για τον τρόπο εορτασμού των Αγίων στη Σίφνο
Ήθη και έθιμα στο νησί της Σίφνου
Οι κάτοικοι της Σίφνου, τηρώντας τα έθιμα και τις παραδόσεις, διοργανώνουν πανηγύρια σε ξωκλήσια και μοναστήρια, όλο το χρόνο.
Στα περισσότερα από αυτά προσφέρεται φαγητό μαγειρεμένο παραδοσιακά στη φωτιά των ξύλων (ρεβυθάδα και κρέας με μακαρόνια) και άφθονο κρασί. Όταν το πανηγύρι πέφτει σε περίοδο νηστείας, το "μενού" αλλάζει και αντί για κρέας σερβίρεται μπακαλιάρος. Το γλέντι ξεκινάει αφού τελειώσει ο εσπερινός, υπό τους ήχους των παραδοσιακών οργάνων, βιολί και λαούτο. Στην τοπική διάλεκτο το ζεύγος των μουσικών που παίζουν βιολί και λαούτο, λέγεται τακίμι.
Τις περισσότερες φορές το γλέντι κρατάει μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες, με τραγούδι, χορό και αυτοσχέδιες ρίμες.
Κάποια ξωκλήσια είναι εύκολα προσβάσιμα ενώ σε κάποια άλλα η πρόσβαση γίνεται μόνο από μονοπάτι. Υπάρχουν και ξωκλήσια όπου η πρόσβαση γίνεται διά θαλάσσης, με ιδιωτικές βάρκες και καΐκια εφόσον φυσικά ο καιρός το επιτρέπει.
Μην χάσετε την ευκαιρία να επισκεφθείτε κάποιο πανηγύρι! Ρωτήστε τους ντόπιους αν κάποια από τις ημέρες της διαμονής σας στο νησί, διοργανώνεται κάποιο πανηγύρι. Θα ζήσετε μία μοναδική εμπειρία!
Φιλοξενία της εικόνας
Τα πανηγύρια της Σίφνου γίνονται την παραμονή της εορτής του Αγίου ή της Αγίας.
Στη Σίφνο, δεν υπάρχει μήνας χειμώνα - καλοκαίρι που να μην "πανηγυρίζει" ένα τουλάχιστον από τα 235 ξωκλήσια ή μοναστήρια του νησιού. Άλλοτε στις κανονικές ημερομηνίες εορτασμού του πολιούχου Αγίου και άλλοτε σε ειδικές, αλλά αυστηρά καθορισμένες μέρες. Πανηγύρια πλούσια και καλοοργανωμένα, όχι από τα καφενεία ή τις ταβέρνες, ούτε από τα μοναστήρια ή τους ιερείς, αλλά από απλούς πολίτες, τους "πανηγυράδες" όπως τους λέμε στη Σίφνο.
Μέχρι πρότινος αρκετές εκκλησίες και ξωκλήσια της Σίφνου ανήκαν σε ιδιώτες. Άλλες κτισμένες ή κληρονομημένες και συντηρημένες στην εντέλεια και άλλες υιοθετημένες από πιστούς, τους οποίους η θαυματουργή επέμβαση του πολιούχου Αγίου ή Αγίας έσωσε. Θέλοντας λοιπόν οι πιστοί να ανταποδώσουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τη βοήθεια του Αγίου, έπαιρναν την εικόνα του στο σπίτι με σκοπό να τη φροντίσουν καλύτερα. Έτσι άρχισε σιγά-σιγά το έθιμο της ετήσιας φιλοξενίας στο σπίτι του πιστού της εικόνας. Ακόμα και σήμερα πάνω από τριακόσιες εικόνες κατοικούν εκτός της εκκλησίας τους στα σπίτια των πιστών, ακολουθώντας τους αρκετές φορές και στις χειμερινές κατοικίες τους εκτός του νησιού όπως στην Αθήνα, τον Πειραιά, τη Θεσσαλονίκη κλπ.
O πιστός που φιλοξενεί την εικόνα στο σπίτι του τηρεί με προσοχή τις υποχρεώσεις του, οι οποίες περιλαμβάνουν καταρχήν την περιποίηση της εικόνας καθώς και τη συντήρησή της. H εικόνα τοποθετείται πάνω σε κεντητό μαξιλάρι μέσα στο καλύτερο δωμάτιο του σπιτιού. Μπροστά της πάνω στο ίδιο τραπεζάκι τοποθετούνται δύο κηροπήγια, ένα δεξιά και ένα αριστερά της με κεριά τα οποία ανάβουν κατά την ώρα των παρακλήσεων.
Απαραίτητα είναι το θυμιατό, για το πρωινό και βραδινό "θυμιάτισμα" και ένα καντηλάκι, το οποίο μένει διαρκώς αναμμένο. Κάθε βράδυ διαβάζεται το Απολυτίκιο-Κοντάκιο και Μεγαλυνάριο του Αγίου σαν προσευχή. Παλαιότερα τις γιορτινές ημέρες ψάλλονταν παρακλήσεις, ενώ κάθε πρωτομηνιά γίνεται αγιασμός με ιερέα στο σπίτι.
Πέρα από το τελετουργικό μέρος της φιλοξενίας της εικόνας, σημαντικότατη υποχρέωση του "πανηγυρά" είναι η συντήρησή της. Γίνονται απεντομώσεις, επαλείψεις με βερνίκι ενώ συχνά απευθύνονται σε ειδικό επαγγελματία, ο οποίος αναλαμβάνει τη συντήρησή της. Μερικές φορές μάλιστα με το τάμα του ο πανηγυράς αναλαμβάνει να κορνιζώσει το εικόνισμα ή να κάνει την επιχρύσωσή του ή επαργύρωσή του.
Το πανηγύρι
Έχοντας εκπληρώσει όλες αυτές τις υποχρεώσεις του ο πανηγυράς φτάνει στο αποκορύφωμα της έκφρασης της ευγνωμοσύνης του προς τον Άγιο διοργανώνοντας το πανηγύρι του.
Έτσι λοιπόν, πρέπει καταρχήν να επιμεληθεί το άσπρισμα, τον καθαρισμό και το σημαιοστολισμό της εκκλησίας. Επιπλέον την παραγγελία άρτων που θα μοιραστούν στους πιστούς. O πανηγυράς θα πρέπει επίσης να καλέσει στο πανηγύρι όσους τύχει να το αγνοούν και φυσικά να το υπενθυμίσει στους ιερείς και τους ψάλτες.
Ανήμερα του πανηγυριού, ο πανηγυράς θα επιστρέψει την εικόνα στο ναό της. Στις περιπτώσεις κατά τις οποίες το μικρό της αποστάσεως το επιτρέπει, η εικόνα θα μεταφερθεί στα χέρια του πανηγυρά ακολουθούμενη από τους υπόλοιπους πιστούς. Όταν φθάσουν στην εκκλησία θα γίνει ο εσπερινός τον οποίο θα ακολουθήσει η προσφορά φαγητού στις ειδικές "τράπεζες της αγάπης".
Το κόστος βαρύνει εξολοκλήρου τον πανυγυρά που έχει μεριμνήσει για τα πάντα. Την προετοιμασία κάνουν οι μάγειρες και οι σερβιτόροι, που συνήθως είναι φίλοι και γνωστοί του πανηγυρά, προσφέρουν το φαγητό στον κόσμο.
Την κύρια θέση στο δείπνο κατέχουν η παραδοσιακή ρεβιθάδα, οι ελιές, το κοκκινιστό κρέας με μακαρόνια και κατά τη διάρκεια των νηστειών ο βακαλάος. Το κρασί δε, ρέει άφθονο! Κατά τη διάρκεια του φαγητού είναι απαραίτητα και τα "κουταλοκτυπήματα" απ'όλους τους παρακαθήμενους στη τράπεζα με τη συνοδεία διάφορων ευχών όπως: "στην υγεία του πανηγυρά", "εβίβα των μαγείρων", "εβίβα των σερβιτόρων"!
Το γλέντι κρατάει μέχρι το πρωί με χορούς, τραγούδια και ευχαριστήρια αυτοσχέδια ποιήματα για τον πανηγυρά, που δημιουργούνται εκείνη τη στιγμή. Το πρωί θα γίνει λειτουργία στην εκκλησία και ο πανηγυράς που θα αναλάβει το επόμενο πανηγύρι θα πάρει την εικόνα σπίτι του ως την επόμενη χρονιά, που θα την επιστρέψει στο ναό για το πανηγύρι.
Η μοναδική εικόνα που δεν φεύγει ποτέ από το νησί και μάλιστα φιλοξενείται στη μητρόπολη του χωριού του πανηγυρά όλο το χρόνο, είναι η εικόνα της "Παναγίας Χρυσοπηγής" της προστάτιδας της Σίφνου!
Πανηγύρια τουριστικής περιόδου
Μερικά από τα πανηγύρια που πέφτουν στην τουριστική περίοδο είναι:
- Μάιο ή Ιούνιο (κινητή Εορτή): Της Αναλήψεως που γιορτάζει η πολιούχος της Σίφνου. Η Χρυσοπηγή
- 19 Ιουλίου: Του Προφήτη Ηλία (γιορτάζουν πολλά συνώνυμα μοναστήρια στη Σίφνο). Αξίζει να πάτε στο πανηγύρι του Προφήτη Ηλία του Αψηλού
- 26 Ιουλίου: Του Αγίου Παντελεήμονα στη Χερρόνησο
- 14 Αυγούστου: Της Παναγίας (γιορτάζουν πολλά συνώνυμα μοναστήρια στη Σίφνο). Αξίζει να πάτε στο πανηγύρι της Παναγίας "το Τόσο Νερό"
- 28 Αυγούστου: Του Αγίου Ιωάννη του Νηστευτή στον Φάρο και στο Μαύρο Χωριό
- 31 Αυγούστου: Του Αγίου Συμεών στις Καμάρες
- 5 Σεπτεμβρίου: Του Ταξιάρχη στο Βαθύ
- 6 Σεπτεμβρίου: Του Αγίου Σώζοντος (Άι Σώστης)
- 8 Σεπτεμβρίου: Τα γενέθλια της Θεοτόκου στην Ιερά Μονή της Βρύσης στα Εξάμπελα
- 13 Σεπτεμβρίου: Του Σταυρού στο Φάρο και στη Χώνη
- 14 Σεπτεμβρίου: Του Αγίου Νικήτα στο Σελάδι
