Πάσχα στη Σίφνο

Παραδόσεις

Το Πάσχα στη Σίφνο είναι μία γιορτή που οι κάτοικοι του νησιού μοιράζονται απλόχερα με τους επισκέπτες.

Λειτουργίες πραγματοποιούνται όλη τη Μεγάλη Εβδομάδα στις κεντρικές εκκλησίες όλων σχεδόν των οικισμών, με τη συμμετοχή πλήθους πιστών.

Τη Μεγάλη Πέμπτη το πρωί, τα στενά των οικισμών θα πλυμηρίσουν από τη ευωδιά των φρεσκοψημένων "πουλιών". Πρόκειται για παραδοσιακά γλυκά ψωμάκια, που έχουν σχήμα πουλιών ή ζώων και πολλές φορές στολίζονται με ένα κόκκινο αυγό. Είναι "τα πουλιά της Λαμπρής". Εσείς θα τα βρείτε σε όλους τους φούρνους και αξίζει να τα δοκιμάσετε.

Το βράδυ, καθώς τελείται ο όρθρος της Μεγάλης Παρασκευής, στον οποίο αναπαρίσταται το Θείο Δράμα της Σταύρωσης και διαβάζονται τα ευαγγέλια που περιγράφουν τα γεγονότα από τη σύλληψη έως και την ταφή του Χριστού, οι καμπάνες σ' όλο το νησί χτυπούν πένθιμα προσδίδοντας βάρος στην ατμόσφαιρα. Μετά τη θεία λειτουργία, οι γυναίκες του οικισμού θα παραμείνουν στην εκκλησία για να στολίσουν τον επιτάφιο με τα λουλούδια που έχουν φέρει από τους κήπους τους. Αν το επιθυμείτε, μπορείτε και εσείς να συμμετέχετε στο στολισμό. Θα σας δεχτούνε ευχαρίστως.

Τη Μεγάλη Παρασκευή το μεσημέρι γίνεται η αποκαθήλωση. Αξίζει να γυρίσετε αρκετούς οικισμούς και να θαυμάσετε τους στολισμένους -τόσο διαφορετικούς- επιταφίους. Οι αποστάσεις είναι μικρές και η βόλτα στους οικισμούς αυτή τη μέρα είναι μοναδική εμπειρία. Κάτω Πετάλι, Πάνω Πετάλι, Απολλωνία, Εξάμπελα, Αρτεμώνας, Καταβατή, Άι Λούκας, Καμάρες, Κάστρο. Περπατήστε, στα πλακόστρωτα και θαυμάστε τις ομορφιές τους.

Το βράδυ, η περιφορά του Επιταφίου γίνεται σε πραγματικά κατανυκτική ατμόσφαιρα με τους πιστούς να ακολουθούν την πομπή στα σοκάκια των οικισμών ψάλλοντας.

Οι Επιτάφιοι του Αρτεμώνα (Παναγία Κόγχη), Άι Λούκα (Ταξιάρχης) και Πάνω Πεταλιού (Άι Γιάννης), αφού γυρίσουν, συνοδεία ντόπιων και επισκεπτών πιστών, όλα τα στενά των οικισμών τους, θα συναντηθούν στην κεντρική πλατεία του Αρτεμώνα όπου τελείται δέηση. Οι επιτάφιοι της Απολλωνίας, της Καταβατής και των Εξαμπέλων θα συναντηθούν στη θέση "Αράδες".

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η περιφορά του Επιταφίου στο Κάτω Πετάλι καθώς εδώ, σύμφωνα με το έθιμο, ανάβουν μεγάλες φωτιές, τους κάψαλους, σε διάφορα σημεία από όπου είναι να περάσει ο Επιτάφιος. Εδώ, μετά τα εξαπτέρυγα, τον επιτάφιο και τον κλήρο, ακολουθεί ένας πιστός που διαβάζει δυνατά έναν-έναν τους στίχους του εγκωμίου του επιταφίου ύμνου. Οι πιστοί που ακολουθούν, επαναλαμβάνουν το στίχο ψάλλοντας.

"Αι γενεαί πάσαι, ύμνον τη Ταφή Σου, προσφέρουσι Χριστέ μου.
Καθελών του ξύλου, ο Αριμαθείας, εν τάφω Σε κηδεύει.
Μυροφόροι ήλθον, μύρα σοι, Χριστέ μου, κομίζουσαι προφρόνως.
Δεύρο πάσα κτίσις, ύμνους εξοδίους, προσοίωμεν τω Κτίστη.
Ούς έθρεψε το μάννα, εκίνησαν την πτέρναν, κατά του ευεργέτου.
Ιωσήφ κηδεύει, συν τω Νικοδήμω, νεκροπρεπώς τον Κτίστην.

Ω γλυκύ μου έαρ, γλυκύτατόν μου Τέκνον, πού έδυ σου το κάλλος;
Υιέ Θεού παντάναξ, Θεέ μου πλαστουργέ μου, πώς πάθος κατεδέξω;
Έρραναν τον τάφον αι Μυροφόροι μύρα, λίαν πρωί ελθούσαι.
Ω Τριάς Θεέ μου, Πατήρ Υιός και Πνεύμα, ελέησον τον κόσμον.
Ιδείν την του Υιού σου, Ανάστασιν, Παρθένε, αξίωσον σους δούλους."

Στο Κάστρο, η περιφορά είναι σχετικά σύντομη καθώς ξεκινάει από τη μητρόπολη του οικισμού, την Αγία Ελεούσα και καταλήγει μέσα από τα στενά σοκάκια στα δύο μικρά εκκλησάκια του γραφικού νεκροταφείου του οικισμού, τον Άι Γιάννη τον Πρόδρομο και τον Άι Στέφανο, όπου και τελείται δέηση. Η ατμόσφαιρα είναι πραγματικά μοναδική.

Τέλος, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η περιφορά που γίνεται στο λιμάνι της Σίφνου στις Καμάρες. Εδώ τα πράγματα είναι λίγο διαφορετικά. Ο οικισμός μπορεί να υστερεί σε σοκάκια, διαθέτει όμως θάλασσα. Έτσι, εφόσον ο καιρός το επιτρέπει, κι αφού ο επιτάφιος περιφερθεί στην ξηρά, θα μπει σε ένα καΐκι και με τη συνοδεία άλλων πλεούμενων θα συνεχίσει την περιφορά δια θαλάσσης!

Σε όλους τους οικισμούς, σε αρκετά σημεία κατά τη διάρκεια της περιφοράς, άντρες σηκώνουν ψηλά τον Επιτάφιο καλώντας τους πιστούς να περάσουν από κάτω. Οι πιστοί περνάνε μία ή τρεις φορές (συνολικά) κάτω από τον επιτάφιο, για να 'χουνε καλή χρονιά.

Και ξημερώνει Μεγάλο Σάββατο. Μετά την πρώτη Ανάσταση η ατμόσφαιρα έχει κιόλας ελαφρύνει. Τώρα ξεκινάνε οι προετοιμασίες για το Πασχαλινό φαγητό, το μαστέλο, που θα φαγωθεί το ίδιο βράδυ. Στη Σίφνο, το γιορτινό τραπέζι του Πάσχα γίνεται μετά το τέλος της αναστάσιμης λειτουργίας, το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου. Αρνάκι ή κατσικάκι το οποίο πλένεται μόνο με κόκκινο κρασί, αλατοπιπερώνεται και αρωματίζεται με μπόλικο άνιθο ή μάραθο. Το αρνί τοποθετείται σε ένα ειδικό κεραμικό σκεύος με στενό πάτο και πολύ φαρδύ στόμιο, το μαστέλο. Στον πάτο του μαστέλου μπαίνουν κλιματόβεργες σταυρωτά, αποτρέποντας το αρνί να ακουμπήσει κάτω. Έτσι, το κρέας θα ψηθεί στους ατμούς του και σε αυτούς του κρασιού. Το μεσημέρι του Σαββάτου, τα μαστέλα όλου του νησιού έχουν μπει σε ξυλόφουρνους για να ψηθούν.

Το βράδυ οι πιστοί ετοιμάζονται να πάνε στη λειτουργία της Ανάστασης. Ανεξάρτητα από την εκκλησία που θα επιλέξετε να παρακολουθήσετε την Αναστάσιμη λειτουργία ένα είναι το σίγουρο. Θα σας "σπάσει η μύτη" από τις μυρωδιές του μαστέλου που σιγοψήνεται και πλυμηρίζουν τα στενά της Σίφνου.

Όπως σε όλη την Ελλάδα, έτσι και εδώ, μετά το "Χριστός Ανέστη" ακολουθεί ομοβρωντία από βεγγαλικά και πυροτεχνήματα που φωτίζουν και χρωματίζουν τον ουρανό. Καθώς οι αποστάσεις μεταξύ των οικισμών στη Σίφνο είναι μικρές, αξίζει να έχετε επιλέξει τέτοια θέση στο προαύλιο της εκκλησίας που θα σας επιτρέπει να θαυμάσετε τα βεγγαλικά που ρίχνουν ενορίτες των γύρω εκκλησιών.

Καλύτερη θέση για πανοραμική θέαση έχει ο ναός του Άι Γιάννη, στο Πάνω Πετάλι, απ' όπου θα δείτε να "ανασταίνουν" το Κάστρο, το Κάτω Πετάλι, τα Εξάμπελα, η Καταβατή, η Απολλωνία, και θα "ακούσετε" σίγουρα τον Άι Λούκα και τον Αρτεμώνα!

Παρότι αρκετοί πιστοί θα παραμείνουν στην εκκλησία μετά το Χριστός Ανέστη για να παρακολουθήσουν όλη την Αναστάσιμη Θεία Λειτουργία, πολλοί θα αποχωρήσουν με προορισμό κάποιο σπίτι ή κάποιο εστιατόριο για το παραδοσιακό Πασχαλινό "μαστέλο", συνοδεία μαγειρίτσας ή κρεατόσουπας. Ως επιδόρπιο συνήθως προσφέρεται μελόπιτα, ένα παραδοσιακό πασχαλινό γλύκισμα που γίνεται με μέλι και ανθοτύρα (τοπικό τυρί που μοιάζει με ανθότυρο) και αρωματίζεται με κανέλα.

Κι έφτασε η Κυριακή του Πάσχα. Αξίζει να παρακολουθήσετε την Ακολουθία της Αγάπης, που γίνεται στο Μοναστήρι της Βρύσης στις 12 το μεσημέρι με ιδιαίτερη λαμπρότητα και τη συμμετοχή σύσσωμου του ιερού κλήρου της Σίφνου. Πάρτε μαζί σας τη λαμπάδα ή το αναστάσιμο κερί σας, το οποίο θα έχετε αναμμένο κατά τη διάρκεια της Ακολουθίας, και μπορείτε, αν θέλετε, να αφήσετε στο ναό για να καεί τελείως. Στο τέλος της Ακολουθίας, ο παπάς θα προσφέρει από ένα κόκκινο αυγό σε κάθε πιστό για να τσουγκρίσουν.

Το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα στην κεντρική πλατεία της Απολλωνίας ή του Αρτεμώνα πραγματοποιείται το Κάψιμο του Ιούδα, ενός ομοιώματος του Ιούδα από υφάσματα, ξύλα, και άχυρα, που αφού περιφερθεί στις γειτονιές, παραδίδεται σε πανηγυρική ατμόσφαιρα στις φλόγες.

Δεν είναι λίγες οι χρονιές που διοργανώνονται τις ημέρες του Πάσχα από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Σίφνου εκδηλώσεις αναπαράστασης παλιών παιχνιδιών όπως είναι τα τσούνια (ένα παιχνίδι που θυμίζει μπόουλινγκ και οι ρίζες του ίσως βρίσκονται στην περίοδο της Φραγκοκρατίας) και οι κουνίστριες, αυτοσχέδιες κούνιες όπου νεαροί θα κουνίσουν τις αγαπημένες τους.

Φαγητό, διασκέδαση

Δε χρειάζεται να είστε φανατικοί των θρησκευτικών παραδόσεων για να επισκευθείτε τη Σίφνο το Πάσχα. Όλο το νησί κινείται σε ρυθμούς καλοκαιρινούς. Τα περισσότερα μαγαζιά έχουν ανοίξει και οι επιλογές για διασκέδαση είναι πολλές σε όλους τους οικισμούς. Καφετέριες, μπαράκια, εστιατόρια, εμπορικά είναι όλα έτοιμα να σας υποδεχτούν.

Σεργιανίστε στα πλακόστρωτα σοκάκια όλες τις ώρες και απολαύστε το ποτάκι σας είτε στους κεντρικούς οικισμούς είτε πλάι στη θάλασσα.

Το Πάσχα οργανώνονται live με μικρά συγκροτήματα και η διασκέδαση κρατάει μέχρι το πρωί.

Φύση

Η φύση το Πάσχα στη Σίφνο, οργιάζει. Το τοπίο είναι κατασπράσινο με χρωματιστές πινελιές από αμέτρητα λουλούδια. Μωβ και άσπρα αμάραντα, λιβάδια από μαργαρίτες και παπαρούνες, σπάρτα και βιολέτες συνθέτουν το σκηνικό.

Εκτός των άλλων είναι μία από τις καλύτερες εποχές για περπάτημα καθώς ο καιρός είναι καλός, η μέρα μεγάλη και η θερμοκρασία ιδανική. Γνωρίστε τις κρυφές ομορφιές του τόπου περπατώντας σε κάποιο από τα πολλά μονοπάτια. Άλλα πλακόστρωτα και άλλα χωμάτινα, εύκολα ή δύσκολα, επιλέξτε αυτό που σας ταιριάζει και το σίγουρο είναι ότι θα γοητευτείτε!