Η αγγειοπλαστική τέχνη στη Σίφνο

Αγγειοπλαστική τέχνη

Η Σίφνος αποτελεί το προπύργιο της ανάπτυξης και διάδοσης της αγγειοπλαστικής στον Κυκλαδικό χώρο. Τα πρώτα δείγματα αγγειοπλαστικής τέχνης χρονολογούνται από την Πρωτοκυκλαδική περίοδο (αγαλματίδια, διακοσμητικά και χρηστικά σκεύη) και από τότε έως και σήμερα συνεχίζεται η τέχνη αυτή. Η πλούσια ύπαρξη πρώτων υλών στο νησί (κοιτάσματα αργίλου, άφθονα νερά, δυνατός ήλιος), καθώς και τα επιδέξια χέρια των τεχνιτών βοήθησαν στην ανάπτυξη αυτής της τέχνης.

Αρχικά τα αγγειοπλαστεία (γνωστά και ως τσικαλάδικα) ήταν εγκατεστημένα στην ενδοχώρα κοντά στον Αρτεμώνα και το Άνω Πετάλι, προκειμένου να προστατευθούν από τις επιδρομές των πειρατών που κυριαρχούσαν στο Αιγαίο. Αργότερα μεταφέρθηκαν στους όρμους του νησιού και ιδιαίτερα σε αυτούς που ήταν προστατευμένοι από τους ισχυρούς βόρειους ανέμους.

Ίχνη από παλιά αγγειοπλαστεία υπάρχουν ακόμη στους παραθαλάσσιους οικισμούς, όπως ο Φάρος, ο Πλατύς Γιαλός, οι Καμάρες, το Βαθύ. Τα περισσότερα κτίσματα διατηρούν ακόμη τη μορφή τους αλλά έχουν αλλάξει χρήση.

Οι Σιφνιοί διέδωσαν την τέχνη τους σε όλη την Ελλάδα, ενώ πάρα πολλά αγγειοπλαστεία έχουν ιδρυθεί από Σιφνιούς ή από άλλους οι οποίοι έχουν μαθητεύσει κοντά τους. Σήμερα εξακολουθούν να λειτουργούν περισσότερα από δώδεκα αγγειοπλαστεία σε όλη τη Σίφνο, συντελώντας στην συνέχιση της παράδοσης.

Έτσι ο επισκέπτης της Σίφνου μπορεί να βρει θαυμάσια διακοσμητικά και χρηστικά πήλινα, φτιαγμένα από τα επιδέξια χέρια Σιφνιών αγγειοπλαστών που εδώ και αιώνες δουλεύουν με μαστοριά και μεράκι το Σιφνέικο χώμα, πλάθοντας αντικείμενα μοναδικής ομορφιάς και τέχνης, αλλά του δίνεται και η μοναδική ευκαιρία να παρακολουθήσει από κοντά τον παραδοσιακό τρόπο παραγωγής τους σε κάποιο από τα εργαστήρια αγγειοπλαστικής!

Πήλινα είδη

Οι αγγειοπλάστες έφτιαχναν πήλινα είδη οικιακής χρήσης όπως:

Σκεύη για μαγειρική (μαστέλα, σκεπασταριές, τσικάλια κ.α)

Μαστέλο είναι το σκεύος που χρησιμοποιείται το Πάσχα για το ψήσιμο του κρέατος (κατσίκι ή αρνί). Το κρέας πλένεται με κόκκινο κρασί και ακουμπισμένο πάνω σε αμπελόκλαδα, ψήνεται στον ξυλόφουρνο. Το μαστέλο στη Σίφνο, τρώγεται κανονικά το βράδυ της Ανάστασης, μετά τη λειτουργία (συνταγή για μαστέλο Σίφνου).

Σκεπασταριά ονομάζεται το σκεύος, στο οποίο μαγειρεύεται η παραδοσιακή σιφνέικη ρεβιθάδα, η οποία ψήνεται όλο τον βράδυ στον ξυλόφουρνο. Παραδοσιακά η ρεβυθάδα ψήνεται όλο το Σάββατο το βράδυ και σερβίρεται την Κυριακή το πρωί μετά τη λειτουργία (συνταγή για ρεβιθάδα Σίφνου)

Σκεύη για μεταφορά υγρών (στάμνες, κανάτες, μισόσταμνα, λαήνια κ.α)

Άλλα χρηστικά αντικείμενα (φουφού, αρμεός, διψέλι, φλάρος κ.α.).

Φουφού είναι η ψησταριά

Αρμεός είναι ένα σκεύος που χρησιμοποιείται για το άρμεγμα των ζώων

Διψέλι ονομάζεται η κυψέλι. Είναι ένα κεραμικό που έμπαινε σε τρύπες στο βουνό και εκεί φτιάχνανε οι μέλισες την κυψέλι τους.

Φλάρος είναι το πάνω μέρος της καμινάδας. Από εδώ θεωρείται πως έχει προκύψει και η έκφραση "τον κακό σου τον καιρό και τον μαύρο σου τον φλάρο". Σήμαινε ότι ο φλάρος δεν λειτουργούσε καλά και κάπνιζε.